رابطه گنگ تغییر اقلیم و سدسازی - انجمنهای سلوبلاگ

به گزارش انجمنهای سلوبلاگ، خبرنگاران/چهارمحال و بختیاری امروزه سدسازی با هدف های مختلف در حوضه های آبریز در جهان انجام می گردد، اولین هدف از ساخت سد، جمع آوری آب های سطحی و ذخیره آن به منظور استفاده در مواقع ضروری بوده، بعلاوه فراوری انرژی برق از طریق نیروگاه های برق آبی نیز یکی دیگر از محاسن سدسازی محسوب می گردد، اما فعالان محیط زیستی معتقد هستند، سدسازی معایب بسیاری نیز در پی دارد که به هیچ عنوان قابل جبران نخواهد بود.

به گزارش انجمنهای سلوبلاگ، امروزه تغییر اقلیم یکی از مباحثی است که در بیشتر نقاط جهان چالش هایی را ایجاد نموده است و بعلاوه تبعات زیان بار بسیاری به همراه دارد، این تغییر ممکن است در یک منطقه موجب بارش های شدید و ناگهانی گردد و خساراتی همانند سیل در پی داشته باشد و یا یک منطقه پربارش را دچار خشکسالی نموده و حیات انسان ها، گیاهان و جانوران را مورد تهدید قرار دهد.

چگونگی رفتار انسان ها با طبیعت اهمیت بسیار بالایی دارد، انسان از دیرباز به منظور برطرف نیازها و توسعه دست به تخریب و دستکاری در طبیعت زده است، تبعات این دستکاری های بی رویه امروز در جهان و بالتبع آن در ایران مشهود بوده و اگر این فرآیند متوقف یا سرعت آن کند نگردد، دیگر فرصتی برای جبران باقی نخواهد ماند.

خشکسالی امروز گریبانگیر بسیاری از نقاط کشور شده است، قطعا عوامل انسانی نیز در این مسئله نقش تاثیرگذاری دارد،یکی دیگر از موضوعاتی که خشکسالی و کم آبی در سرچشمه های منابع آبی تشدید نموده و نیازمند توجه و گاه تتازهنظر بوده، موضوع انتقال آب درون و برون حوضه ای است، انتقال آب بدون در نظر گرفتن مسائل زیست محیطی از یک منطقه هم مبدا و هم مقصد را با مشکل روبرو می نماید.

چهارمحال و بختیاری یکی از استان هایی است که در گذشته منابع آبی بسیاری از جمله چاه ها، قنات ها و رودخانه های بزرگ در آن وجود داشت، اما باتوجه به برداشت های بی رویه، اجرای طرح های انتقال آب و سدسازی این منابع آبی یکی پس از دیگری در حال خشک شدن است، پس اگر منبع آبی وجود نداشته باشد در عمل صرف هزینه هنگفت برای سدسازی عملا بی فایده است.

یکی از موضوعات مهم و دارای اهمیت در بحث مقابله با تبعات خشکسالی و کاهش بارش آبخیزداری و آبخوان داری است، عملیات آبخیزداری به دو شیوه بیولوژیک و مکانیکی صورت می گیرد و می توان از طریق آن از منابع خاک و آب حفاظت کرد، بعلاوه توجه به مباحث آبخیزداری و آبخوانداری در بالادست حوضه های آبخیز می تواند در افزایش طول عمر سدها موثر باشد، هزینه احداث سدهای خاکی و سنگی در مقابل سدسازی ناچیز است، اما قطعا نتایج مثبت آن را در حوضه های آبخیز شاهد بوده ایم.

موضوع تغییر اقلیم یک مبحث جهانی است

حسن جهانبازی-رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری در گفت وگو با انجمنهای سلوبلاگ در مورد تاثیر سدسازی و پروژه های انتقال آب در تغییر اقلیم و خشکسالی، اظهار کرد: به طور کلی نمی توان گفت سدسازی مخرب است، زیرا سدسازی دارای اهداف خاصی بوده و یکی از این اهداف فراوری انرژی محسوب می گردد، نیروگاه های برق آبی که در کنار سدها ایجاد شده نیز با هدف فراوری انرژی است.

وی اضافه نمود: بنابراین باتوجه به امکان ذخیره آب و فراوری نیرو، در کشورهای پیشرفته نیز موضوع سدسازی وجود دارد، بعلاوه سدسازی این امکان را می دهد که منابع آب برای مواقع بحرانی ذخیره سازی شوند، اما موضوعی که از آن غفلت شده و نیازمند توجه بیشتر بوده، مباحث آبخیزداری و آبخوانداری است، یعنی می توان بسیاری از بارش هایی که وجود دارد را از طریق عملیات آبخیزداری و آبخوانداری مدیریت و در سفره های آب زیرزمینی ذخیره سازی کرد.

جهانبازی ادامه داد: با ذخیره سازی منابع آب زیرزمینی می توان بخشی از نگرانی ها در حوزه کمبود آب در نسل های آینده را نیز مرتفع کرد، بعلاوه با عملیات آبخیزداری چه به صورت بیولوژیک و یا به صورت مکانیکی می توان به صورت هم زمان از منابع خاک نیز حفاظت کرد، بنابراین توصیه می گردد در کنار مبحث سدسازی به مسائل آبخیزداری و آبخوان داری مخصوصا در حوزه های بالادست نیز توجه ویژه صورت بگیرد.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری، مطرح نمود: در استان نیز باید توجه به مباحث آبخیزداری و آبخوانداری تقویت گردد و در این صورت عمر سدسازی ها افزایش پیدا می نماید، زیرا ساخت سد هزینه های بالایی دارد، اما جمع شدن رسوبات در یک سد موجب کاهش عمر آن می گردد و در این صورت اهداف پیش بینی شده محقق نخواهند شد، بعلاوه توصیه می گردد در مبحث آبخیزداری استفاده از عملیات بیولوژیک در اولویت قرار گیرد، زیرا در این صورت می توان اندازه بارش کمی که صورت می گیرد را در سفره های زیرزمینی ذخیره کرد.

وی در مورد انتقال آب درون و برون حوضه ای، اضافه نمود: امروزه می توان گفت تمامی کارشناسان جهان مخالف انتقال آب هستند، زیرا زمانیکه منابع آب از یک محدوده خارج می گردد آبخوان و نیاز آبی این منطقه با مشکل روبرو خواهد شد، اما در مقابل در یک منطقه که آب کافی وجود ندارد و دارای شرایط خاصی است از طریق آبی که منتقل می گردد بارگذاری های تازه صورت می گیرد.

جهانبازی توضیح داد: اشتباهاتی نیز در حوضه انتقال آب در گذشته انجام شد و در منطقه ای که دارای ظرفیت مورجهانز نیست، تاسیساتی ایجاد کردیم که نیاز به منابع آب فراوانی دارد و این نگرش غلطی بوده و نیازمند اصلاح و تغییر است.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری، یادآور شد: موضوع تغییر اقلیم یک مبحث جهانی است و تنها با کاهش بارش رخ نمی دهد، بلکه بعضی مواقع تغییر اقلیم باعث افزایش بارش های ناگهانی در یک منطقه شده منجر به بروز سیل می گردد، برای مثال سیل هایی که در استان های سیستان و بلوچستان و هرمزگان رخ داد، نتیجه تغییر اقلیم است.

وی اعلام کرد: یکی دیگر از نمونه های تغییر اقلیم در یک منطقه مانند کوهرنگ در حال رخ دادن است، زیرا در این منطقه تغییر در اندازه و نوع بارش ایجاد شده و در مکانی که اندازه بارش ها در گذشته سالانه به صورت میانگین 1800 تا 2000 میلی متر بود در حال حاضر بارش ها به زیر 1000 میلی متر کاهش پیدا نموده است و این موارد از خطرات جدی افزایش خشکی و خشکسالی محسوب می گردد.

سازه های آبخیزداری باعث جمع آوری حدود 80 درصد بارش ها شد

ذوالفقار احمدی فر-رئیس اداره آبخیزداری و حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری، اظهار کرد: با توجه به این موضوع که روزهای اخیر در استان شاهد بارش باران و برف بودیم، سازه های آبخیزداری در کنترل رواناب های استان بسیار موثر بوده است.

وی اضافه نمود: به علت داشتن مخازن مناسب در حوزه های مربوطه رواناب هایی که طی روزهای گذشته و در اثر بارش باران ایجاد شد، در پشت سازه های موجود جمع آوری شد و درنتیجه کمترین رواناب در زیردست سازه های آبخیزداری رخ داد.

احمدی فر ادامه داد: بنابراین سازه های آبخیزداری به علت مخازن مناسب باعث جمع آوری حدود 80 درصد بارش ها شد و تقویت سفره های آب زیرزمینی در این حوزه ها را در پی داشت.

رئیس اداره آبخیزداری و حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری، مطرح نمود: در مناطقی که بارش ها به صورت رواناب منجر به فرسایش و رسوب خاک شده است، نیز سازه های سنگی ملاتی رسوبات را کنترل نموده و خوشبختانه این رسوبات از فرسایش خاک جلوگیری نموده و منجر به راهنمایی رسوبات به داخل مخازن زیر سطح های بزرگ شد.