مستندسازی بلندترین طاق طبیعی دنیا درحال انجام است - انجمنهای سلوبلاگ

به گزارش انجمنهای سلوبلاگ به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سامان توفیق سرپرست هیأت بررسی و مستندسازی باستان شناسی غار- دژ اسپهبَد خورشید شهرستان سوادکوه مازندران با اشاره به اهمیت محور دوآب -خطیر کوه از منظر تاریخی ، فرهنگی و طبیعی گفت: آثار ارزشمندی همچون غار- دژ اسپهبَد خورشید، غار- دژ کیجاکِرچال،غار- دژ کِیلی، غار آیینی چِلّه خانه، دژ باجگیران، قلعه کَنگلو و دربند باستانی کولا در این محور قرار گرفته است .

از وبسایت دولت جمهوری اسلامی ایران دیدن نمایید.

توفیق افزود: به منظورشناسایی، معرفی ، اقدامات پژوهشی باستان شناسی و حفاظتی ،جلوگیری از بروز آسیب ها و تخریب های منظری وکالبدی حاصل از فعالیت های معادن ،فعالیت های عمرانی و راهسازی، پروژه ای با نامبررسی، مستندنگاری و ساماندهی محور تاریخی- فرهنگی و طبیعی دوآب- خطیرکوه در استان مازندران،توسط اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان مازندران به سرپرستی وی تعریف شده است.

او شرح داد که در فاز نخست این پروژه، طرح بررسی و مستندسازی باستان شناسی غار- دژ اسپهبَد خورشید با مدیریت وی و مشاوره راهبردی علیرضا سرداری زارچی زیر نظر پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری تعریف شده است.

این باستان شناس گفت: غار- دژاسپهبَد خورشید، منحصربه فردترین استحکامات دفاعی تبرستان بوده که شاهکاری از ساختار معماری دفاعی دوره ساسانی است و در طاقی طبیعی با دهانه 95 × 85 متر که بلندترین طاق طبیعی دنیاست، جای گرفته است.

به گفته توفیق، اوج نبوغ و دانش معماران ایران باستان، یک طاق طبیعی را به دژ تمام عیار تبدیل کرده است به نحوی که ساختارهای معماری پلکانی و قائم بسیار مستحکمی در دو جناح قوس طاق جای گرفته و دو راستا سنگ و ساروجی برجای مانده، این تأسیسات را بهم مرتبط می کرد.

این باستان شناس دوره تاریخی با اشاره به اینکه تقریبا عمده ساختارهای بی نظیر این غار- دژ در ارتفاعی بلند بنا شده اندشرح داد : برای دسترسی و بررسی آن به مهارت های بسیار تخصصی در سنگ نوردی و استفاده از ابزار و تجهیزات خاص این کار نیاز است به دلیل ساختار ریزشی و پوسیده غیرقابل اعتماداثر، رعایت تمهیدات حفاظتی برای جلوگیری از آسیب به ساختار ارزشمند آن و جلوگیری از مخاطرات انسانی بطور حتم باید لحاظ شود.

توفیق شرح داد : موقعیت راهبردی مکانی، استحکام و ساختار منحصر بفرد دژ آن را به پناهگاهی امن و حصنی حصین برای اسپهبَدان تبرستان تبدیل کرده بطوریکه این مکان واپسین سنگر ایرانیان بوده که جانانه در برابر یورش سپاهیان خلفای عباسی ایستادند تا انتها با نیرنگ اعراب پس از 2 سال و هفت ماه تسخیرشد.

او گفت: غاردژ اسپهبَد خورشید واقع در شهرستان سوادکوه، در سال 81 به شماره 7839 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

این باستان شناس تأکید کرد: طرح پژوهشی این پروژه از سال 85 در میراث استان توسط اینجانب ارائه شده بود و تا کنون بدلیل نبود اعتبارات و منابع مالی، این اثر بی همتا که شایسته آن است که آنرا تخت جمشید مازندران بدانیم، در انزوا و فراموشی قرار گرفته بود و بی مهری مسئولین وقت و برخی کارشکنی ها، راه را برای غارت و دست اندازی حفاران غیرمجاز و تخریب حریم و منظر اثر، توسط ماشین آلات معادن پیرامونی آن باز گذاشته بود.

توفیق با اشاره به خاکبرداری بخش هایی از محوطه پایین دست وحریم اثر ، به وسیله بیل های مکانیکی متعلق به معادن شرح داد : قرار گیری این اثر در شاهراه تبرستان به ری و و یافته های سطحی آن از جمله سفال های شاخص دوره ساسانی و صدر اسلام ، بازگوکننده اهمیت این محوطه در دوران پیش از اسلام و دوران فرمانروایی اسپهبَدان تبرستان است.

وی به مطالعه و پژوهش پیش از 10سال خود اشاره کرد که بر روی غار- دژ اسپهبَد خورشید و استحکامات دفاعی رشته کوههای البرز متمرکز بوده است وگفت: مطالعه و پژوهش علمی بر روی سازه هایی از این دست که وی آنها را غار- دژ می نامد، برای نخستین بار در تاریخ باستان شناسی ایران اتفاق می افتد. این اقدام به توجه ، نگاه عمیق تر ، تخصیص اعتبارات لازم و اتخاذ تمهیداتی برای حفاظت و بازسازی و سامان دهی این اثر تاریخی شگفت انگیز و ارزشمند منجر شود .

طرح بررسی و مستندسازی باستان شناسی غار- دژ اسپهبَد خورشید که با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری از ابتدای آذر ماه امسال آغاز شده تا اول بهمن ماه ادامه دارد.